Mindfulness gaat over de kunst om aanwezig te zijn in het hier en nu. Ben je mindful, dan geef je bewust aandacht aan het huidige moment, zonder hierover te oordelen. Kun je je aandacht sturen, dan kun je afstand nemen van de spinsels in je hoofd. Leef je mindful, dan leef je gemakkelijker.
Gedurende de hele dag wordt onze aandacht getrokken door allerlei prikkels: dingen die we zien, dingen die we horen, dingen die we denken, dingen die we voelen, enzovoort. Onze aandacht is vaak erg versnipperd en ‘ongericht’. We laten ons meevoeren in wat onze aandacht trekt en zijn ons daar meestal niet van bewust.
Hoe vaak ben je niet met je hoofd totaal ergens anders dan met je lijf? Poets je je tanden terwijl je je dagplanning maakt, eet je met je partner terwijl je terugdenkt aan die lastige situatie eerder op de dag, enzovoort, enzovoort?
Over de dingen die we denken. Onze gedachten hebben continu de neiging om uitstapjes te maken naar het verleden en de toekomst. We herkauwen situaties die zijn geweest en broeden op gebeurtenissen die gaan komen, of niet. En dit doen we niet één of twee keer; nee, we blijven dezelfde gedachtepatronen herhalen en herhalen.
Uit onderzoek blijkt dat we per dag gemiddeld 60.000 gedachten (!) hebben te verwerken, waarvan ongeveer 90% dezelfde zijn als de dag ervoor. Hoe schrikbarend is het dat 80% daarvan negatief is, omdat ons brein voorrang geeft aan negativiteit. Omgerekend betekent dit dat je per dag 43.200 negatieve gedachten om je oren krijgt. Gedachten over dingen waar je bang voor bent, waar je je somber over voelt en waar je boos om wordt. Je kunt je voorstellen dat deze negatieve gedachten jouw dagelijks functioneren behoorlijk kunnen beïnvloeden.
Een belangrijk inzicht uit mindfulness is dat je gedachten niet altijd de waarheid verkondigen. Mijn mindfulness-leraar Rob Brandsma verwoordde dat eens: “Gedachten doen zich vaak voor als de ultieme probleemoplossers. Dus blijven we wanhopig kauwen op een probleem, in de hoop dat er een bevrijdend inzicht voorbijkomt dat alle spanning wegneemt. Maar niet alles kunnen we oplossen door er maar over te blijven piekeren.”
Blijf je malen dan komen waarschijnlijk allerlei automatische denkpatronen langs en laat ook je innerlijke criticus zich horen. Dat stemmetje dat continu commentaar geeft op alles wat je doet en wat we vaak gewoon voor waar aannemen. Je functioneert op de automatische piloot.
Voor je het weet leidt dit alles tot een negatieve mindset, tot stress. Je laat je sneller meeslepen door emoties als angst en boosheid of fysieke pijn. Dingen lopen anders dan je eigenlijk zou willen: je raakt bijvoorbeeld je sleutels kwijt, je bent opvliegend in het verkeer, onredelijk naar je dierbaren, je maakt sneller fouten op het werk.
Mindfulness leert je anders om te gaan met je gedachten, gevoelens, lichamelijke gewaarwordingen en zaken die van buiten op je afkomen. Het schept overzicht en rust in je hoofd. Bewust aanwezig zijn, geeft het gevoel dat je leeft en niet langer wórdt geleefd. Met mindfulness schakel je de automatische piloot uit en ga je meer en meer vanuit je innerlijke kalmte, inzicht en wijsheid leven. Je krijgt een grote keuzevrijheid: je reageert bewust in plaats van meegevoerd te worden door je automatische patronen.
Tegelijkertijd zorgt het beoefenen van mindfulness dat je de ‘gewone’ ervaringen intenser en voller beleeft. Een goed gesprek met een dierbare, het eten van je favoriete gerecht of een wandeling door het bos of over het strand: wie aandachtig leeft, heeft meer oog voor het kleine geluk en daarmee een grotere kans op echt geluk.
– stress
– piekeren en onzekerheid
– angstige of sombere gedachten en gevoelens
– overbelasting of burn-out
– rusteloosheid
– discussies met je innerlijke criticus
– wisselvallige buien
– vermoeidheid
– moeilijk kunnen concentreren
– onbalans in leven en werken
– last van (chronische) pijn
– beter je grenzen bewaken
– makkelijker loslaten
– meer genieten
– meer ontspanning
– meer veerkracht
– meer vriendelijkheid
– meer gelijkmatigheid
– beter slapen
– meer focus
– meer zelfbeheersing
– meer wilskracht
Mindfulness is een vaardigheid die je onder de knie moet krijgen, net als piano spelen bijvoorbeeld. En niemand heeft ooit piano leren spelen door er over te lezen. Een training is een manier om intensief kennis te maken met mindfulness. En door elke dag een beetje tijd vrij te maken voor mindfulness zorg je ervoor dat je geest in een goede conditie blijft.
Mindfulness kent zijn oorsprong in het boeddhisme. Het concept maakt deel uit van het boeddhistische pad naar verlichting. Al eeuwenlang mediteren mensen om hun opmerkzaamheid te vergroten. De Amerikaanse wetenschapper John Kabat-Zinn kende alle voordelen van meditatie. Hij vertaalde de traditionele beoefening van mindfulness naar een seculiere (niet-religieuze) westerse aanpak en heeft daarmee een revolutie teweeggebracht in de manier waarop mensen omgaan met stress, pijn en ziekte. Als grondlegger van de Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR)-training heeft hij internationale erkenning gekregen voor zijn baanbrekende werk.
Wereldwijd volgen mensen mindfulnesstrainingen volgens het door hem ontwikkelde protocol. Inmiddels hebben talloze wetenschappelijke onderzoeken aangetoond dat mindfulness en MBSR in het bijzonder positieve effecten hebben voor mensen met stress, angststoornissen, depressies en slaapproblemen. Ook bij mensen zonder klachten blijkt de kwaliteit van leven aanzienlijk te verbeteren. Vandaag de dag is mindfulness dan ook volledig geaccepteerd in de wetenschappelijke westerse psychologie.
Jon Kabat-Zinn
Er vindt veel onderzoek plaats naar hoe mindfulness werkt in het brein, wat de effecten zijn en voor wie het werkt. De wetenschapscommissie van de Vereniging Mindfulness-Based Trainers Nederland (VMBN) volgt alle relevante wetenschappelijke ontwikkelingen. De commissie deelt een aantal kernartikelen over wetenschappelijk onderzoek. Je vindt ze hier
